Hasta Hakları Nedir?

Ofisimiz, hasta hakları alanında karşılaşılabilecek tüm sorunlarla ilgili danışmanlık, iş ve dava takibi süreçlerinde hizmet vermektedir.

Hasta hakları ile ilgili düzenlemeler, Hasta Hakları Yönetmeliği’ ne göre düzenlenmiştir.

Bedence, ruhça ve sosyal bakımdan sağlık hizmetlerinden yararlanmak isteyen veya estetik, kürtaj, sünnet işlemi yaptırmak isteğinde bulunan kişilere hasta denilmektedir. Hasta hakları yönetmeliğinde “sağlık hizmetlerinden yararlanma ihtiyacı bulunan kimse” olarak tanımı yapılmıştır.

Hasta hakları bireylerin tıbbi yardım ihtiyacını sağlık kuruluşları ve sağlık çalışanları tarafından giderilmesi sürecine denilmektedir. 1998 tarihli hasta hakları yönetmeliğinde hasta haklarının tanımı şu şekildedir; “sağlık hizmetlerinden faydalanma ihtiyacı bulunan fertlerin, sırf insan olmaları sebebiyle sahip bulundukları ve T. C. Anayasası, Milletler arası anlaşmalar, Kanunlar ve diğer mevzuat ile teminat altına alınmış bulunan hakları ifade eder.”

Sağlık hizmetinden yararlanmak isteyen kişiler sahip olduğu hakları hasta hakları yönetmeliğinde düzenlenmiştir. Mevzuatta düzenlenen hasta hakları şunlardır;

1. Sağlık hizmetlerinden faydalanma hakkı
2. Bilgi isteme hakkı
3. Sağlık kuruluşunu seçme ve değiştirme hakkı
4. Personelini tanıma, seçme ve değiştirme hakkı
5. Öncelik sırasının belirlenmesini talep etme hakkı
6. Tıbbi gereklere uygun teşhis, tedavi ve bakım hakkı
7. Kayıtları inceleme ve kayıtların düzeltilmesini talep etme hakkı
8. Mahremiyetin korunmasını talep hakkı
9. Bilgilerin gizli tutulması hakkı
10. Hastanın rızası ve izin hakkı
11. Tedaviyi reddetme ve durdurma hakkı
12. Güvenliğin sağlanması hakkı
13. İnsani değerlere saygı gösterilmesi ve ziyaret hakkı
14. Refakatçi bulundurma hakkı
15. Müracaat, şikayet ve dava hakkı

Hasta hakları yönetmeliğinin 6. Maddesi gereği hasta, adalet ve hakkaniyet ilkeleri çerçevesinde sağlıklı yaşamının sürdürülebilir olması için sağlık hizmetlerinden ihtiyacına uygun olarak faydalanma hakkına sahiptir. Bu hakkı bütün sağlık kuruluşları ve sağlık çalışanları adalet ve hakkaniyet ilkelerine uygun bir şekilde hizmet verme yükümlülüğü vardır.

Hasta hakları yönetmeliğinin 7. Maddesi gereği hasta, sağlık hizmetlerinden nasıl yararlanabileceğini öğrenme hakkına sahiptir. Bu hak herhangi bir sağlık kuruluşunun hangi şartlarından faydalanabileceğini, sağlık kuruluşlarının hizmet ve imkanlarını hastanın öğrenme hakkını da içermektedir. 

Sağlık kurum ve kuruluşları, hastayı yönetmeliğin 7. Maddesi gereği bilgilendirmek zorundadır. Hastaya kesin ve yeterli bilgiyi verebilecek sağlık çalışanları bulundurmak zorundadır. Ayrıca hastanın sağlık kurum ve kuruluşlarına gittiğinde yönlendirmek amaçlı tabela ve işaretler bulundurması gerekmektedir.

Hasta hakları yönetmeliğinin 8. Maddesi gereği hasta, kanunun öngördüğü şartlara uyması kaydıyla seçtiği sağlık kurum ve kuruluşlarından faydalanma hakkına sahiptir. Acil vakalar hariç, herhangi sağlık kurum ve kuruluşlarında kaydı bulunan ve kanunun öngördüğü sevk zincirine uymayanlar aradaki ücret farkını kendileri karşılamaktadır.

Hasta Hakları Yönetmeliği 9. Maddesi gereği hasta tedavi göreceği sağlık kurum ve kuruluşlarda tedavi edecek doktoru, kendisiyle ilgilenen hemşireyi, yani sağlık çalışanını seçme hakkı vardır.

Hasta Hakları Yönetmeliğinin 10. Maddesi gereği hasta, sağlık kurum ve kuruluşların tıbbi yetersizliğinden dolayı sağlık hizmetinin aksaması durumunda öncelik hakkını kriterlere göre ve objektif bir şekilde talep edebilmektedir.

Hasta Hakları Yönetmeliği 11. Maddesi gereği hastaların sağlık hizmeti alırken modern tıbbi bilgi ve teknolojileri kullanarak teşhisinin konulmasını ve tedavisinin yapılmasını isteme hakkı vardır. Sağlık kurum ve kuruluşlar, sağlık çalışanları hastalara modern tıbbın uygulanması hususunda hizmet vermekle yükümlüdürler.

Hasta Hakları Yönetmeliği 12. Maddesi; “Teşhis, tedavi veya korunma maksadı olmaksızın, ölüme veya hayati tehlikeye yol açabilecek veya vücut bütünlüğünü ihlal edebilecek veya akli veya bedeni mukavemeti azaltabilecek hiçbir şey yapılamaz ve talep de edilemez.”

Hasta Hakları Yönetmeliği 16-17. Maddeleri gereği hastalar, tedavi gördükleri sağlık kurum ve kuruluşlardan sağlık durumu ile ilgili bilgiler bulunan evrakların, kayıtların bir suretini isteme hakkı vardır. Bu bilgiler hastayla ilgilenenler tarafından görülebilir.

Hastalar sağlık kurum ve kuruluşlarında tedavi bilgilerinin eksik ya da yanlış olduğunu fark etmesi sonucu değiştirilmesini isteme hakkı vardır.

Hasta hakları Yönetmeliği 21. Maddesi gereği hasta, mahremiyetine saygı gösterilmesini, hasta mahremiyetinin korunmasını talep edebilir. Hastalar sağlık durumu ile ilgili bilgilerin gizli tutulmasını, muayene, teşhis ve tedavisinin mahremiyete uygun ortamda yapılmasını isteme hakkı vardır. Yanında bir yakını bulunmasını, tedavisi ile alakalı olmayan kişileri ortamda bulunmamasını isteyebilir. Hastanın ölümü hasta hakları yönetmeliği gereği  mahremiyet hakkını ortadan kaldırmamaktadır.

Hasta Hakları Yönetmeliği 23. Maddesi gereği sağlık hizmetinin verildiği sağlık kurum ve kuruluşlar hastayla alakalı edindiği bilgiyi kanun ile müsaade olmadığı suretçe hiçbir şekilde açıklanamaz ve paylaşılamaz. Kişinin rızası olmasına rağmen, kişilik haklarından vazgeçmesi, bu hakların başkalarına devredilmesi neticesinde doğuran hallerde bilginin paylaşılması, bu bilgiyi paylaşanın hukuki sorumluluğunu ortadan kaldırmamaktadır. Hastaya zarar verme ihtimali bulunan bilginin ifşa edilmesi, personelin veya diğer kimselerin hukuki ve cezai sorumluluğunu ortaya çıkarmaktadır. Araştırma ve eğitim amacı ile yapılan faaliyetlerde kişinin kimlik bilgisi rızası olmadan paylaşılamaz.

Hastanın rızası tıbbi müdahalelerde gerekmektedir. Hasta çocuk ise velisinden izin alınması gerekmektedir. Hastanın velisi, vasisi veya ifade gücünün olmadığı durumlarda bu şart aranmamaktadır. Hasta Hakları Yönetmeliği 24. Maddesi gereği yasal istisnalar dışında olmak üzere, hastanın rızası olmaksızın veya rızasına uymaksızın hiçbir tıbbi müdahale yapılamaz. Hastadan tıbbi müdahale öncesi yazılı ve sözlü bir şekilde onayını alınması gerekmektedir. Hastanın rızası alınmadan tıbbi müdahale yapılması sonucu doktorların hukuki ve cezai işlemler uygulanabileceği bilinmelidir.

Hasta Hakları Yönetmeliği 25. Maddesi gereği Hasta, kanunen zorunlu haller dışında doğabilecek olumsuz sonuçların sorumluluğu hastaya ait olmak üzere; kendisine yapılan veya yapılmakta olan tedaviyi reddetmek veya durdurulmasını isteme hakkı vardır. Bu durumda tedavinin uygulanmamasından dolayı doğacak sonuçların hastaya ve yakınlarına anlatılması yazılı belge olarak verilmesi gerekmektedir.

Hasta Hakları Yönetmeliği 37. Maddesi gereği herkesin sağlık kurum ve kuruluşlarında güvenli bir şekilde tedavi olma hakkına sahiptir. Bütün sağlık kurum ve kuruluşların hastaların can ve mal güvenliği için gerekli tedbirler alması zorunludur.

Hasta Hakları Yönetmeliği 39. Maddesi gereği sağlık hizmetinde görevli sağlık çalışanları, hastalara, hasta yakınlarına ve ziyaretçilere nazik, güler yüzlü davranmaları zorunludur.

Hasta Hakları Yönetmeliği 40. Maddesi gereği muayene ve tedavi sırasında hastaya yardım amaçlı, kanunun ve sağlık kuruluşunun imkanlarının elverdiği, hastanın sağlık durumunu etkilemeyecek durumlarda hasta, yanında refakatçi bulundurma hakkı vardır.

Hasta Hakları Yönetmeliği 42. Maddesi gereği hastanın ve hasta yakınlarının, hasta haklarının ihlali, tedavi yöntemlerinin uygulanmaması ve sağlık çalışanlarının tutumları nedeniyle her türlü müracaat, şikayet ve dava açma hakkına sahiptir.

Sağlık bakanlığı hasta Hakları Yönergesini 2005 yılında yayımlamıştır. Bu yönerge;

“Bu Yönetmelik; temel insan haklarının sağlık hizmetleri sahasındaki yansıması olan ve başta Türkiye Cumhuriyeti Anayasası'nda, diğer mevzuatta ve milletlerarası hukuki metinlerde kabul edilen hasta haklarını somut olarak göstermek ve sağlık hizmeti verilen bütün kurum ve kuruluşlarda ve sağlık kurum ve kuruluşları dışında sağlık hizmeti verilen hallerde, insan haysiyetine yakışır şekilde herkesin hasta haklarından faydalanabilmesine, hak ihlallerinden korunabilmesine ve gerektiğinde hukuki korunma yollarını fiilen kullanabilmesine dair usül ve esasları düzenlemeyi “ amaçlamıştır.

Hasta Hakları Yönetmeliği 43. Maddesi gereği hasta hakları ihlali nedeniyle sağlık çalışanına, kurum ve kuruluşlara maddi ve manevi tazminat davası açılabilir. Dava kamu kurum ve kuruluşlara açılacak ise;

1. 2577 sayılı idari yargılama usulü kanunu’nun 12. Maddesine göre, hakkın idari işlem dolayısı ile ihlal edilmesi durumunda ilgililer, tam yargı davası veya iptal ve tam yargı davalarını birlikte açabilmektedirler. İlk önce iptal davası açılıp karara bağlandıktan sonra tam yargı davası da açılabilmektedir.
2. 2577 sayılı idari yargılama usulü kanunu’nun 13. Maddesine göre, zarar verici eylemin ya da hak ihlalinin öğrenildiği tarihten itibaren en geç 1 yıl içinde maddi ve manevi tazminat miktarı ayrı ayrı gösterilerek idareye müraacat edilebilir. Talep red edilmesi durumunda kanunui süresi içerisinde idari yargı mercilerine dava açılması gerekmektedir.

Sizin de yukarıda belirttiğimiz türde hasta hakları ihlali kapsamına giren bir hususta yaşadığınız bir ihtilaf veya destek almak istediğiniz bir husus varsa, bize iletişim kısmında bulunan numaralarımızdan veya Whatsapp hattımızdan ulaşarak danışmanlık hizmeti alabilir veya avukatlarımızla yüz yüze görüşmek için randevu oluşturabilirsiniz.