Ayıplı Mal ve Hizmet Nedir?

Ofisimiz, Ayıplı Mal ve Hizmet hakkında karşılaşılabilecek tüm sorunlarla ilgili danışmanlık, iş ve dava takibi süreçlerinde hizmet vermektedir.

Ayıplı Mal ve Hizmet 6502 Sayılı Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun nezdinde düzenlenmiştir. 

6502 sayılı Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun nezdinde ayıplı mal şu şekilde açıklanmıştır: 

Ayıplı mal, tüketiciye teslimi anında, taraflarca kararlaştırılmış olan örnek ya da modele uygun olmaması ya da objektif olarak sahip olması gereken özellikleri taşımaması nedeniyle sözleşmeye aykırı olan maldır. Ambalajında, etiketinde, tanıtma ve kullanma kılavuzunda, internet portalında ya da reklam ve ilanlarında yer alan özelliklerinden bir veya birden fazlasını taşımayan; satıcı tarafından bildirilen veya teknik düzenlemesinde tespit edilen niteliğe aykırı olan; muadili olan malların kullanım amacını karşılamayan, tüketicinin makul olarak beklediği faydaları azaltan veya ortadan kaldıran maddi, hukuki veya ekonomik eksiklikler içeren mallar da ayıplı olarak kabul edilir. Sözleşmeye konu olan malın, sözleşmede kararlaştırılan süre içinde teslim edilmemesi veya montajının satıcı tarafından veya onun sorumluluğu altında gerçekleştirildiği durumlarda gereği gibi monte edilmemesi sözleşmeye aykırı ifa olarak değerlendirilir. Malın montajının tüketici tarafından yapılmasının öngörüldüğü hâllerde, montaj talimatındaki yanlışlık veya eksiklik nedeniyle montaj hatalı yapılmışsa, sözleşmeye aykırı ifa söz konusu olur.

6502 sayılı Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun nezdinde ayıplı hizmet şu şekilde açıklanmıştır: 

Ayıplı hizmet, sözleşmede belirlenen süre içinde başlamaması veya taraflarca kararlaştırılmış olan ve objektif olarak sahip olması gereken özellikleri taşımaması nedeniyle sözleşmeye aykırı olan hizmettir. Hizmet sağlayıcısı tarafından bildirilen, internet portalında veya reklam ve ilanlarında yer alan özellikleri taşımayan ya da yararlanma amacı bakımından değerini veya tüketicinin ondan makul olarak beklediği faydaları azaltan veya ortadan kaldıran maddi, hukuki veya ekonomik eksiklikler içeren hizmetler ayıplıdır.

Üç çeşit ayıp unsuru bulunmaktadır. Bunlar maddi, hukuki ve ekonomik eksiklik şeklinde ortaya çıkabilecek unsurlardır.

Maddi Ayıp: Malın fiziki yapısında bulunan ve kullanım amacını kısıtlayarak kullanılmaz bir durumda olmasında maddi ayıp denilmektedir. Satın alınmış olan halının üzerinde lekelerin olması, satın alınan gömleğin dikişlerinin yırtık olması, satın alınan televizyonun ekranında kırık olması, maddi ayıp unsuruna örnek verebiliriz. 

Hukuki Ayıp: Satış konusu olan maldan alan kişinin yararlanmasını azaltan veya engelleyen, özel veya kamu hukuku kaynaklı eksikliklerdir. Yani kullanıma yasak olan bir malın kullanımı serbestmiş gibi gösterilerek satılması. İmarsız bir arsanın imarlı gibi gösterilerek satılması ve daha sonrasında imarsız olduğu gün yüzüne çıkması hukuki ayıp unsuruna örnek olarak verebiliriz.

Ekonomik Ayıp: Maldan beklenilen verimin alınamaması, satılan malın üretici firma tarafından eksik veya kusurlu montajlaması bundan sebep malın veya hizmetin ekonomik değerini düşürmesi. Hatasız boyasız diye satın alınan bir arabanın daha sonradan herhangi bir yerinde boya ve değişen bir parçanın tespit edilmesi.

Tüketici sıfatıyla satın alınmış olan bir malın ayıplı mal olması halinde kanun koyucu tüketicilere verilmiş olan dört seçimlik hak tanımıştır. Bu haklar şu şekildedir; 

1. Satılanı geri vermeye hazır olduğunu bildirerek sözleşmeden dönme ( Bedelin iadesini isteyebilir) 
2. Satılanı alıkoyup ayıp oranında satış bedelinden indirim isteme, 
3. Aşırı bir masraf gerektirmediği takdirde, bütün masrafları satıcıya ait olmak üzere satılanın ücretsiz onarılmasını isteme, 
4. İmkân varsa, satılanın ayıpsız bir misli ile değiştirilmesini isteme, 

Tüketici yukarı belirttiğimiz bu dört hakkı tek taraflı bildirim yaparak kullanabilir. Satıcı, tüketicinin tercih ettiği bu talebi yerine getirmekle yükümlüdür.

Ücretsiz onarım veya malın ayıpsız misli ile değiştirilmesi hakları üretici veya ithalatçıya karşı da kullanılabilir. Bu fıkradaki hakların yerine getirilmesi konusunda satıcı, üretici ve ithalatçı müteselsilen sorumludur. Üretici veya ithalatçı, malın kendisi tarafından piyasaya sürülmesinden sonra ayıbın doğduğunu ispat ettiği takdirde sorumlu tutulmaz.

Ücretsiz onarım veya malın ayıpsız misli ile değiştirilmesinin satıcı için orantısız güçlükleri beraberinde getirecek olması hâlinde tüketici, sözleşmeden dönme veya ayıp oranında bedelden indirim haklarından birini kullanabilir. Orantısızlığın tayininde malın ayıpsız değeri, ayıbın önemi ve diğer seçimlik haklara başvurmanın tüketici açısından sorun teşkil edip etmeyeceği gibi hususlar dikkate alınır.

Ücretsiz onarım veya malın ayıpsız misli ile değiştirilmesi haklarından birinin seçilmesi durumunda bu talebin satıcıya, üreticiye veya ithalatçıya yöneltilmesinden itibaren azami otuz iş günü, konut ve tatil amaçlı taşınmazlarda ise altmış iş günü içinde yerine getirilmesi zorunludur. Ancak, bu Kanunun 58 inci maddesi uyarınca çıkarılan yönetmelik eki listede yer alan mallara ilişkin, tüketicinin ücretsiz onarım talebi, yönetmelikte belirlenen azami tamir süresi içinde yerine getirilir. Aksi hâlde tüketici diğer seçimlik haklarını kullanmakta serbesttir.

Tüketicinin sözleşmeden dönme veya ayıp oranında bedelden indirim hakkını seçtiği durumlarda, ödemiş olduğu bedelin tümü veya bedelden yapılan indirim tutarı derhâl tüketiciye iade edilir.

Seçimlik hakların kullanılması nedeniyle ortaya çıkan tüm masraflar, tüketicinin seçtiği hakkı yerine getiren tarafça karşılanır. Tüketici bu seçimlik haklarından biri ile birlikte 11/1/2011 tarihli ve 6098 sayılı Türk Borçlar Kanunu hükümleri uyarınca tazminat da talep edebilir.

Satın alınmış olan hizmetin ayıplı olması ifa edilmesi durumunda tüketici hizmet sağlayıcısına şu haklardan birini kullanmakta serbesttir. 

1. Hizmetin yeniden görülmesini istemesi, 
2. Hizmet sonucu ortaya çıkan eserin ücretsiz onarımı, 
3. Ayıp oranında bedelden indirim 
4. Sözleşmeden dönme, 

Haklarına sahiptir. Tüketici bu haklarından dilediğini kullanmakta serbesttir.

6502 sayılı kanun ile nasıl tüketicinin ayıplı mal ve hizmet ile karşı karşıya kalması durumda yararlanması için haklar tanıdıysa aynı şekilde satıcı içinde tüketicinin haklarını kötüye kullanmasının önüne geçmek için ayıplı malın bildirmesi veya ihbarda bulunulması için kanunda 12. Madde de belirttiği üzere satıcıyı da koruma altına almıştır.

Kanunlarda veya taraflar arasındaki sözleşmede daha uzun bir süre belirlenmediği takdirde, ayıplı maldan sorumluluk, ayıp daha sonra ortaya çıkmış olsa bile, malın tüketiciye teslim tarihinden itibaren iki yıllık zamanaşımına tabidir. Bu süre konut veya tatil amaçlı taşınmaz mallarda taşınmazın teslim tarihinden itibaren beş yıldır. Bu Kanunun 10 uncu maddesinin üçüncü fıkrası saklı olmak üzere ikinci el satışlarda satıcının ayıplı maldan sorumluluğu bir yıldan, konut veya tatil amaçlı taşınmaz mallarda ise üç yıldan az olamaz. Ayıp, ağır kusur ya da hile ile gizlenmişse zamanaşımı hükümleri uygulanmaz.

Malın veya hizmetin ayıpsız olduğunu ispat yükü kural gereğince satıcıya veya hizmet verene aittir. Öyle ki 6502 sayılı kanunda ispata ilişkin tüketici lehine bazı karineler getirilmiştir. Teslim tarihinden itibaren altı ay içinde ortaya çıkan ayıpların, teslim tarihinde var olduğu kabul edilir. Bu durumda malın ayıplı olmadığının ispatı satıcıya aittir. Bu karine, malın veya ayıbın niteliği ile bağdaşmıyor ise uygulanmaz.

Tüketicinin, sözleşmenin kurulduğu tarihte ayıptan haberdar olduğu veya haberdar olmasının kendisinden beklendiği hâllerde, sözleşmeye aykırılık söz konusu olmaz. Bunların dışındaki ayıplara karşı tüketicinin seçimlik hakları saklıdır.

Satışa sunulacak ayıplı mal üzerine ya da ambalajına, üretici, ithalatçı veya satıcı tarafından tüketicinin kolaylıkla okuyabileceği şekilde malın ayıbına ilişkin açıklayıcı bilgiyi içeren bir etiket konulur. Bu etiketin tüketiciye verilmesi veya ayıba ilişkin açıklayıcı bilginin tüketiciye verilen fatura, fiş veya satış belgesi üzerinde açıkça gösterilmesi zorunludur. Teknik düzenlemesine uygun olmayan ürünler ise hiçbir şekilde piyasaya arz edilemez. Bu ürünlere, Ürünlere İlişkin Teknik Mevzuatın Hazırlanması ve Uygulanmasına Dair Kanun ve ilgili diğer mevzuat hükümleri uygulanır.

Tüketicinin seçimlik haklarını kullanabilmesi için almış olduğu mal veya hizmette ortaya çıkan ayıbın satıcıya veya hizmet verene bildirmesi gerekmektedir.

Bildirimin içeriğinde konu bakımından bir sınırlama yoktur. Malda ki ayıbı ana hatlarıyla bildirilmesi gerekmektedir ve bildirim yaparken yazılı veya sözlü bir şekilde yapılabilmektedir.

Tüketici Kanunu’nda ayıp ihbarı ile ilgili belirlenmiş bir süreye yer verilmemiştir. Ancak, ayıp ihbarı uygun bir süre içerisinde yapılmalıdır. Uygun süreden kastedilen tüketicinin ayıbı öğrenmesinden itibaren geçecek makul süredir.

Ayıplı mal nedeniyle açılacak olan davalar, görev ve yetki açısından bilinerek açılmalıdır. Burada tüketici söz konusu olduğun için bu davalar tüketici mahkemesinde açılacaktır. Tüketici mahkemesi görevli mahkemedir. Yetkili mahkeme ise davalı kişinin davanın açıldığı tarihteki yerleşim yeridir. 

 Ayıplı Mal Nedeniyle Açılacak Olan Davada Dilekçe: 

Hazırlanılacak olan dilekçenin eksiksiz ve kusursuz bir şekilde doldurulması çok önemlidir. Dilekçe içeriğinde bulunması gereken bilgiler ise şu şekildedir. 

1. Davacının ve varsa vekilinin adı soyadı 
2. Davacının TC kimlik numarası 
3. Davacının adresi 
4.  Davalının bilgileri 
5. Davalının adresi 
6. Malın ayıplı çıkması nedeniyle açılan davanın konusu 

Konuyu yazarken tüm detaylarıyla beraber yazılması gerekmektedir. Malın ayıplı olduğundan alıcının haberi olmaması gerekmektedir. Bu durumu ispatlayan olan fiş, fatura, belgeler, makbuzlar gibi evraklarında dava dilekçesinin içine konulabilmektedir. Böylelikle ispat kolaylığı oluşacağı gibi mahkemenin kararda takdiri çok daha hakkaniyetli olacaktır.

Sizin de yukarıda belirttiğimiz türde Ayıplı Mal ve Hizmet kapsamına giren bir hususta yaşadığınız bir ihtilaf veya destek almak istediğiniz bir husus varsa, bize iletişim kısmında bulunan numaralarımızdan veya Whatsapp hattımızdan ulaşarak danışmanlık hizmeti alabilir veya avukatlarımızla yüz yüze görüşmek için randevu oluşturabilirsiniz.

1.Hangi Hallerde Hizmet Ayıbından Bahsetmek Doğru Olur?

Hizmetin, sözleşmede belirtilen nitelikli olmaması ve verilen sürede başlamaması yahut kanunda hizmet alana sağlanan haklara karşı olması halinde hizmet ayıbından bahsetmek doğru olur. 

2.Hizmetin Maddi Açıdan Ayıplı Olması Nedir?

Hizmet için sunulan nesnede hizmet sırasında veya sonrasında oluşan hata ve eksikliklerdir. 

3.Hizmetin Ekonomik Açıdan Ayıplı Olması Nedir?

Hizmete konu olan maldan vaad edilen kazancın sağlanamamasıdır.

4.Hizmetin Hukuki Açıdan Ayıplı Olması Nedir?

Hizmete konu olan maldan faydalanması halinde hukuken imkansızlaşması veya zabt gibi nedenlerle vaad edildiği şekilde yararlanılamamasıdır. 

5.Tüketici Ayıplı Mal Konusunda Ne Yapmalıdır?

Tüketici ayıplı malla karşı karşıya kalması durumunda gecikmeden hizmeti sağlayana karşı ihtarda bulunmalı ve seçimlik hakkından lehine olanı talep etmelidir. 

6.Bütün Ayıplar İçin Sorumluluğa Başvurulabilir Mi?

Tüketicinin bildiği dışındaki tüm ayıplar için başvurulabilir.

7.Ayıplı Hizmette Tüketicinin Hakları Nelerdir?

Tüketici sözleşmeden vazgeçebileceği gibi ayıp oranında indirim veya hizmetin yeniden görülmesini talep edebilir. 

8.Ayıplı Hizmete Yönelik Sorumluluk Zamanaşımı Süresi Ne Kadardır?

Hizmetin yerine getirildiği andan itibaren 2 yıl içinde zamanaşımına uğrar.

9.Ayıplı Mal Nedir?

Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun 8. Maddesinde belirtildiği gibi Ayıplı mal, tüketiciye teslimi anında, taraflarca kararlaştırılmış olan örnek ya da modele uygun olmaması ya da objektif olarak sahip olması gereken özellikleri taşımaması nedeniyle sözleşmeye aykırı olan maldır.  

10.Ayıplı Mal ve Hizmet İle İlgili Davalar İçin Nereye Başvurulur?

Tüketici mahkemesi bu konuda görevli mahkemedir.